ابن عقده
احمد بن محمد بن سعید همدانى کوفى معروف به «ابن عقده» شخصیتى جلیل القدر و عظیم المنزله بوده، در وثاقت نقل حدیث و جلالت شأن و کثرت حفظ فوق شهرت است. وى زیدى مذهب و جارودى مسلک بوده و بر این عقیده مرده است ولى علماى اثناعشریه نام او را در بین روات و محدثین خویش آورده اند.
ولادت و خاندان
ابن عقده به سال ۲۴۹ متولد و به سال ۳۳۲ یا ۳۳۳ در کوفه درگذشت. عقده لقب پدر وی مى‌باشد که از وراقان و معلمان کوفه بود. خاندان او از طریق ولاء عتق با بنى هاشم (ظاهراً شاخه عباسى آن) و نیز با قبیله همْدان (شاخه سبیع) خویشاوند بوده‌اند.
جایگاه ابن عقده در نقل حدیث
ابن عقده در حفظ حدیث زبانزد بود و به روایتى حافظ ۱۰۰ هزار حدیث بوده و بر سند و متن تنها ۳۰۰ هزار حدیث، از احادیث اهل بیت وقوف داشته است. در میان راویان ابن عقده محدثان مشهوری چون محمد بن یعقوب کلینى، ابوالحسن دارقطنى، ابوالقاسم طبرانى، ابوالفرج اصفهانى، ابوغالب زراری، ابن ابى زینب نعمانى، ابن عدی جرجانى، ابوحفص بن شاهین، ابن جعابى و هارون بن موسى تَلْعُکبری دیده مى‌شوند.
تألیفات
او نویسنده ای پرکار بوده و آثار فراوانی از خود به یادگار گذاشته است. که اجمالا به بیان و معرفی آنها می پردازیم:
- رجال ابن عقده: که یکی از مهمترین آثار او و درباره صحابیان امام صادق علیه السلام است.
- کتاب الجهر ببسم الله الرحمن الرحیم
- ذکر النبی صلی الله علیه و آله والصخرة والراهب وطرق ذلک
- کتاب الشیعة من اصحاب الحدیث
- کتاب صلح الحسن علیه السلام و معاویة
- طرق حدیث النّبی صلی الله علیه و آله: «أنت منّی بمنزلة هارون من موسی»، عن سعدبن أبی وقّاص
- طرق حدیث الرّایة
- فضائل علی علیه السلام
- کتاب فضل الکوفة
- کتاب الشوری
- کتاب الطائر
- مسند عبدالله بن بکیر بن أعین
- کتاب من روی عن أبی جعفر محمد بن علی الباقر علیه السلام و أخباره
- کتاب من روی عن الحسن والحسین علیه السلام
- کتاب من روی عن زید بن علی و مسنده
- کتاب من روی عن علیّ بن الحسین علیه السلام زین العابدین و اخباره
- کتاب من روی عن علی علیه السلام أنّه قسیم الجنة والنار
- من روی عن فاطمةالزهراء سلام الله علیها من اولادها
- کتاب الولایة ومن روی غدیر خم: در این کتاب، حدیث غدیر را از یکصد و پنج طریق ذکر کرده است.
- یحیی بن زید بن علی و أخباره
- کتاب السنن
- کتاب من روی عن امیرالمؤمنین علیه السلام
- کتاب تفسیرالقرآن: نجاشی این کتاب را خود دیده و به نیکویی ستوده است.
پانویس
- ↑ سید مصطفى حسینى دشتى، معارف و معاریف، ذیل عنوان "ابن عقده"
منابع
- جلالی، عبدالمهدی. "ابن عقده و مقام او در حدیث". علوم حدیث، ش. 2(1375):176-201 (10 آبان 1391).
- دایره المعارف بزرگ اسلامی. ج4، "ابن عقده" از احمد پاكتچى (10 آبان 1391).